غارهای بیوک‌آقا در کوه‌های تهران به دست یک مرد تبریزی کنده شده است؛ مردی که ظرف ۶۰ سال ۵ غار را با تیشه و پتک و به‌تنهایی در دل کوه‌های البرز تراشیده است؛ غارهایی که به شکل شگفت‌انگیزی جانمایی شده است و بسیاری گمان می‌کردند حفر این غارها کار آدمیزاد نیست.
قطعاً آنچه از «بیوک‌آقا» به‌جامانده نشان از عشق مفرطی است که به کوه و کوهنوردی داشته است. روزنامه همشهری در گزارشی از وی و به استناد صحبت های «بهمن حاج هاشمی» کوهنورد حرفه‌ای، که قله‌های مختلفی را فتح کرده، نوسته است : “اهالی محله سنگان که حدود ۱۵ سال در ایام آخر هفته او را در مسیر کوهنوردی به سمت آبشار دیده‌اند، او را مردی ساده و بی‌آلایش معرفی می‌کنند که نشانی از پهلوانی نداشت.
آقا بیوک تبریزی همان‌طور که از نامش پیدا است اهل تبریز بود. نقل است او طی ۶۰ سال ۵ غار دستکند در مسیرهای کوهنوردی به‌عنوان جان‌پناه ساخته است، اما مشهورترین و البته در دسترس‌ترین غاری که او ساخته، غاری در نزدیکی آبشار سنگان است.
آقا بیوک هر پنج‌شنبه و جمعه تیشه و پتک را به دوش می‌کشید و بعد از ۲ ساعت پیاده‌روی، پای آبشار سنگان می‌رفت تا غاری را که به شکل شگفت‌انگیزی آن را جانمایی کرده بود حفر کند. برخی کوهنوردان و اهالی محله سنگان او را مردی لاغراندام با صورتی استخوانی توصیف می‌کنند که پتکی که در مسیر کوهنوردی به دوش می‌کشید سنگین‌تر از وزن خودش به نظر می‌رسید.”
محسن کاظمی طبیعت گرد حرفه ای در اینستاگرام نوشته بود: “در مسیر صعود به قله جانستون باید از کنار غاری مشهور به غار «بیوک آقا» گذشت. چهار پنج غار دیگر به همین نام در کوه‌های استان تهران را می‌توان یافت. به غیر از غار جانستون، سه غار را در مسیر جاده کن پس از گذشتن از امامزاده داوود و جاده ده سنگان، و یکی از مشهورترین آن‌ها را می‌توان در ضلع غربی آبشار سنگان مشاهده کرد. این غارها نه محصول عوارض طبیعی بلکه دست‌سازه‌های انسان هستند.
این غارهای دستکند را فردی به نام «بیوک تبریزی» نه برای تفنن و نه برای گردشگران و نه برای نگهداری احشام، فقط و فقط به‌عنوان پناهگاه/ جان‌پناه ایجاد کرده است. گویا او متولد دهه اول ۱۳۰۰ بوده است، اصالتاً تبریزی و عاشق کوهستان بود که به مدت ۶۰ سال در دو روز آخر هفته با پتک و تیشه خود به کوهستان می‌رفت و فرهادوار از پی عشق خود دل کوه می‌سفت و می‌شکافت. گویند این مردِ بلندبالای لاغراندام تبریزی غار سنگان را در مدت ۱۱ سال و غار جانستون را در مدت ۲۳ سال کَند. ظرفیت غار بیوک آقا در جانستون حدود ۳۰ نفر است.
از ویژگی‌های منحصربه‌فرد این غارها بادگیر است؛ یعنی باد به‌هیچ‌وجه وارد غار نمی‌شود.
جا دارد که تلاش‌های این مرد بی‌نام‌ونشان توسط سازمان میراث فرهنگی و گردشگری با کمک فدراسیون کوهنوردی به عنوان میراث ملی ثبت گردد تا صدای تیشه‌های او توسط آیندگان شنیده شود. برای این منظور از آقای #رضا_ملا_نوروزی مدیر #ارگ_سنگی_سنگان که پیش از این با تلاش‌هایش توانست آبشار سنگان را به ثبت ملی برساند، دعوت میکنم برای ثبت این غارها نیز تلاش نماید.
پ.ن: این پست با استفاده از گزارش خانم #سمیرا_باباجان_پور در روزنامه همشهری (همشهری آنلاین) منتشره به تاریخ ۲۰ شهریور ۱۴۰۱ تکمیل شده است.”
علیرضا شوکتی چوبر خبرنگار صدا و سیما قصد ساخت مستند زندگی بیوک آقا تبریزی را داشت اما در مراحل ساخت مستند، بیوک آقا بعلت بیماری و کهولت سن از دنیا رفت و از این مرد خوش قلب فقط همین گزارش مستند بجا مانده است. (لینک دانلود مستند گزارش آقا بیوک https://www.aparat.com/v/ridwra3 ) روحش شاد و یادش گرامی
